Kur'ân âyetlerini, âyetler ve hadislerle tefsîr etmekle yetinmeyip dil, edebiyat, din ve çeşitli bilgilere dayanılarak, akıl ve içtihatla yapılan tefsîre denir. Dirâyet tefsîrine re'y tefsîri de denir.

Dirâyet tefsîrinde; kelimelerin etimolojik yapısı, hakikat veya mecaz oluşu, cümlelerin tahlili, emir ve yasakların ne ifade ettiği, sözün bağlamı ve belâğat yönleri dikkate alınır.
Müfessir, ilmî gücüne göre âyetleri yorumlar. Dirâyet tefsîrinin makbul olabilmesi için bu tefsîrin, İslâm'ın ruhuna, Kur'ân ve sünnet bütünlüğüne uygun olması gerekir. Aksi takdirde bu tefsîr, ilhadî bir tefsîr olur. Fahruddin Râzi'nin "Mefâtihu'l-Gayb", Beydâvî'nin "Envâru't-Tenzil ve Esrâru't-Te'vîl", Nesefî'nin "Medâriku't-Tenzil ve Hakâiku't-Te'vîl" adlı eserleri bu metotla yazılan tefsîrlere örnektir.